ترديد دارند؛ فروشندگاني كه قاعدتا بايد با آب‌وتاب و هر ترفندي كه در آستين دارند مشتري را راضي به خريد دستگاه‌هاي تصفيه هوا يا به‌قول خودشان «دستگاه‌هاي كاهش آلودگي هوا» كنند، نمي‌دانند در برابر مشترياني كه با چشمان متعجب از آنها چندين و چندبار مي‌پرسند «واقعا تاثيري هم در كاهش آلودگي هوا دارد؟» چه بگويند.
تبليغات درباره دستگاه‌هاي تصفيه هوا طيف گسترده‌اي را دربرمي‌گيرد؛ از كاهش مشكل خروپف در خواب تا قابليت جذب گازهاي سمي هوا. «هاشمي» فروشنده‌اي است كه اعتراف مي‌كند هيچ‌كدام از دستگاه‌هاي تصفيه هوا كمكي در كاهش آلودگي هوا نمي‌كنند. او با خنده مي‌گويد: «كاسب بايد جنسش را بفروشد اما شنونده بايد عاقل باشد.» با اين حال، اقرار مي‌كند خودش هم از آن دسته فروشندگاني است كه اغلب تركيب «كاهش آلودگي هوا» را هم به ديگر فوايد دستگاه‌هاي تصفيه هوا مي‌چسباند تا مشتري بيشتري جذب كند. او تاكيد مي‌كند با وجود اينكه ممكن است اين دستگاه‌ها آلودگي هوا را از بين نبرند اما هواي محيط را قابل‌تحمل‌تر خواهند كرد. مي‌گويد مشتريانش از اين دستگاه‌ها راضي هستند. دو كلمه آخر را ضعيف ادا مي‌كند. انگار خودش هم به حرفي كه مي‌زند باور ندارد. بعد اما اضافه مي‌كند: «حداقل هواي محيط را كه عوض مي‌كنند. اين هم خودش كاري است. مثل هود آشپزخانه.»
«هاشمي» درباره نحوه كار دستگاه‌هاي تصفيه هوا مي‌گويد: «از اين دستگاه‌ها مدل‌هاي مختلفي در بازار وجود دارد. هم ايراني و هم خارجي. همه اينها فيلترهايي دارند كه به‌وسيله اين فيلترها هم هوا تصفيه مي‌شود و هم آلودگي هوا از بين مي‌رود.» اين فيلترها اسامي متفاوتي دارند و هركدام هم، كار مخصوصي را انجام مي‌دهند، مثلا پيش‌فيلتر در جذب ذرات از قبيل پرز فرش و پرده، مو و پر حيوانات و گردوخاك هوا موثر است. همچنين فيلتر پلاسما كار جذب الكتريكي ذرات آلرژي‌زا و دوده هوا با استفاده از تكنولوژي نانو، فيلتر كربن كار جذب بوها و گازهاي سمي از قبيل بوي سيگار و مونواكسيدكربن، فيلتر هپا كار جذب كليه ذرات معلق آلرژي‌زا تا ۰/۱ ميكرون و آلاينده‌هاي مضر هوا از قبيل ويروس‌ها، باكتري‌ها، گرده‌هاي حساسيت‌زاي گياهان، مو و پر حيوانات تا ۹۹درصد و لامپ يو وي كار ازبين‌بردن ويروس‌ها (آنفلوآنزاي خوكي) و باكتري‌هاي هوازي و استريل هواي خروجي را انجام مي‌دهند.
مدير فروش يك فروشگاه آنلاين به «شرق» مي‌گويد: «از برندهاي مختلفي دستگاه تصفيه هوا داريم. بستگي دارد كه شما براي چه كاري بخواهيد؟» اينطور كه آقاي مدير توضيح مي‌دهد، دستگاه‌هاي آنها ساخت كشورهاي سوييس، كانادا و كره است. در اين فروشگاه محصولات شامل دستگاه تصفيه هواي اتاق‌خواب، اتومبيل، يخچال، شخصي، فضاي ۲۵، ۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۵۰متري مي‌شود، به‌طور مثال دستگاه تصفيه هواي شخصي، دستگاه كوچكي است كه مي‌توان آن را به گردن آويخت. اين دستگاه در دو قيمت ۳۱هزارتومان و ۷۵هزارتومان به فروش مي‌رسد. از طرف ديگر، يك دستگاه تصفيه هواي «نئوتك» محصول كانادا و مناسب يك فضاي ۱۲متري، ۹۰هزارتومان و دستگاهي ديگر از همين مارك براي فضاي ۱۵۰متري، يك‌ميليون‌و۸۵۰هزارتومان قيمت دارد. مدير فروش در توضيح اين دستگاه مي‌گويد كه قادر است در عرض ۱۵دقيقه هواي محيط را تصفيه كند.
آقاي «هاشمي» فروشنده محصولات لوازم‌خانگي، يك دستگاه دايره‌اي شكل ۱۸۷گرمي را نشان مي‌دهد و مي‌گويد: «قيمتش ۲۹۰هزارتومان است و به درد يك فضاي ۱۵ تا ۲۰متري مي‌خورد. هم فيلتر هپا دارد و هم فيلتر كربن و هم… » توضيحات بعدي‌اش كمتر به گوش مشتري مي‌رسد؛ توضيح اينكه مثلا ذرات معلق و قارچ‌ها و ميكروب‌ها و گازهاي سمي را جذب و هوا را ميكروب‌زدايي و استريل مي‌كند. همه اينها توضيحاتي است كه بيشتر به درد بروشورهاي تبليغاتي مي‌خورد نه يك شهروند ناآشنا به ذرات تشكيل‌دهنده هواي آلوده و مرگباري كه هرروز در سطح شهر و حتي خانه خودش تنفس مي‌كند.
هركدام از اين توضيحات بارها براي هر محصول ديگري هم تكرار مي‌شود. آقاي هاشمي مي‌گويد قيمت‌ها بر اساس مارك و وزن دستگاه و مقدار فضايي كه پوشش مي‌دهد و حتي رنگ آنها، متفاوت است. دستگاه تصفيه هواي سامسونگ در دو قيمت ۹۸۰هزارتومان و همچنين يك‌ميليون‌و۴۵۰هزارتومان به فروش مي‌رسد. اولي مناسب فضاي ۳۸متري با وزن ۱۰كيلوگرم و دومي مناسب فضاي ۵۰متري با وزن ۱۴كيلوگرم موجود است. دستگاه هواي نئوتك ساخت كشور كانادا و مناسب فضاي ۸۰متري با وزني تقريبا شش‌كيلو، به قيمت يك‌ميليون‌تومان در بازار وجود دارد. از همين مارك و براي يك فضاي ۶۰متري، قيمت دستگاه ۷۰۰هزارتومان است. دستگاهي براي فضاي ۲۲متري با وزن يك‌كيلويي تنها ۳۰۰هزارتومان هزينه دارد. دستگاه تصفيه هواي پاناسونيك هم در دو قيمت يك‌ميليون‌و۵۰۰هزارتومان براي فضاي ۴۰متري و يك‌ميليون‌تومان براي فضاي ۲۶متري به فروش مي‌رسد. قيمت‌هاي دستگاه‌هاي ال‌جي تنوع بيشتري دارد. اين دستگاه‌ها از ۳۰۰هزارتومان تا دوميليون‌و۵۰۰هزارتومان قيمت دارند.
كارشناسان هيچ‌كدام از اين دستگاه‌ها را تاييد نمي‌كنند و به شهروندان هم توصيه مي‌كنند كه فريب اين تبليغات را نخورند. يوسف رشيدي، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا، با يك جمله «تاييد نمي‌كنيم» آب پاكي را روي دست فروشندگان و تبليغاتشان مي‌ريزد. به نظر او، اين موضوع اينقدر واضح است كه نيازي به توضيح زيادي ندارد. او مي‌گويد: «اگر برويد در سايت حفاظت محيط‌زيست آمريكا كه ما همه استانداردهايمان را از آنجا استخراج مي‌كنيم، مي‌بينيد كه چنين چيزي وجود ندارد و آنها هم تاييد نمي‌كنند. درواقع، در هيچ‌كجاي دنيا چنين چيزي وجود ندارد. بايد مبناي آلودگي هوا را از منبعش كنترل كنيم. ذراتي كه باعث آلودگي هوا مي‌شوند آنقدر ريز هستند كه با چنين فيلترهايي از ميان نمي‌روند.»
عاقبت مسوولان وزارت بهداشت هم به اين قضيه واكنش نشان داده‌‌اند. همين چندوقت پيش بود كه حسين كيوان، مديركل تجهيزات پزشكي وزارت بهداشت تاكيد كرد هيچ ماسك يا دستگاه تصفيه هواي مفيدي كه بتواند از عوارض آلودگي هوا بكاهد، نه‌تنها در ايران بلكه در هيچ جاي دنيا وجود ندارد و ساخته نشده است. خبرگزاري فارس گزارش داده كه كيوان گفته بود: «ذرات درشت موجود در هوا به‌طور طبيعي از مخاط بيني عبور نمي‌كنند و خطر چنداني ندارند اما آنچه خطرناك است، ذرات معلق ريز كوچك‌تر از ۲/۵ ميكرون است كه حتي از دستگاه تنفسي عبور مي‌كنند و با رسوب در دستگاه تنفسي موجب بروز بيماري‌هاي مختلف از جمله بيماري‌هاي ريوي مزمن مي‌شوند.»
او همچنين نه‌تنها استفاده از ماسك‌هاي N95 گرانقيمت را در كاهش آلودگي هوا بي‌تاثير دانسته بود كه گفته بود: «ماسك‌هايي كه در بازار وجود دارند و بيشتر شبيه ماسك‌هاي جراحي هستند و برخي از مردم از آن براي كاهش اثرات آلودگي هوا استفاده مي‌كنند، هيچ تاثيري در كاهش عوارض آلودگي هوا ندارند و حداكثر مي‌توانند جلو ذرات درشتي را كه از مخاط بيني هم عبور نمي‌كنند، بگيرند و در عمل فايده‌اي ندارند.»
ترديد دارند؛ فروشندگاني كه قاعدتا بايد با آب‌وتاب و هر ترفندي كه در آستين دارند مشتري را راضي به خريد دستگاه‌هاي تصفيه هوا يا به‌قول خودشان «دستگاه‌هاي كاهش آلودگي هوا» كنند، نمي‌دانند در برابر مشترياني كه با چشمان متعجب از آنها چندين و چندبار مي‌پرسند «واقعا تاثيري هم در كاهش آلودگي هوا دارد؟» چه بگويند.
تبليغات درباره دستگاه‌هاي تصفيه هوا طيف گسترده‌اي را دربرمي‌گيرد؛ از كاهش مشكل خروپف در خواب تا قابليت جذب گازهاي سمي هوا. «هاشمي» فروشنده‌اي است كه اعتراف مي‌كند هيچ‌كدام از دستگاه‌هاي تصفيه هوا كمكي در كاهش آلودگي هوا نمي‌كنند. او با خنده مي‌گويد: «كاسب بايد جنسش را بفروشد اما شنونده بايد عاقل باشد.» با اين حال، اقرار مي‌كند خودش هم از آن دسته فروشندگاني است كه اغلب تركيب «كاهش آلودگي هوا» را هم به ديگر مزاياي دستگاه‌هاي تصفيه هوا مي‌چسباند تا مشتري بيشتري جذب كند. او تاكيد مي‌كند با وجود اينكه ممكن است اين دستگاه‌ها آلودگي هوا را از بين نبرند اما هواي محيط را قابل‌تحمل‌تر خواهند كرد. مي‌گويد مشتريانش از اين دستگاه‌ها راضي هستند. دو كلمه آخر را ضعيف ادا مي‌كند. انگار خودش هم به حرفي كه مي‌زند باور ندارد. بعد اما اضافه مي‌كند: «حداقل هواي محيط را كه عوض مي‌كنند. اين هم خودش كاري است. مثل هود آشپزخانه.»
«هاشمي» درباره نحوه كار دستگاه‌هاي تصفيه هوا مي‌گويد: «از اين دستگاه‌ها مدل‌هاي مختلفي در بازار وجود دارد. هم ايراني و هم خارجي. همه اينها فيلترهايي دارند كه به‌وسيله اين فيلترها هم هوا تصفيه مي‌شود و هم آلودگي هوا از بين مي‌رود.» اين فيلترها اسامي متفاوتي دارند و هركدام هم، كار مخصوصي را انجام مي‌دهند، مثلا پيش‌فيلتر در جذب ذرات از قبيل پرز فرش و پرده، مو و پر حيوانات و گردوخاك هوا موثر است. همچنين فيلتر پلاسما كار جذب الكتريكي ذرات آلرژي‌زا و دوده هوا با استفاده از تكنولوژي نانو، فيلتر كربن كار جذب بوها و گازهاي سمي از قبيل بوي سيگار و مونواكسيدكربن، فيلتر هپا كار جذب كليه ذرات معلق آلرژي‌زا تا ۰/۱ ميكرون و آلاينده‌هاي مضر هوا از قبيل ويروس‌ها، باكتري‌ها، گرده‌هاي حساسيت‌زاي گياهان، مو و پر حيوانات تا ۹۹درصد و لامپ يو وي كار ازبين‌بردن ويروس‌ها (آنفلوآنزاي خوكي) و باكتري‌هاي هوازي و استريل هواي خروجي را انجام مي‌دهند.
مدير فروش يك فروشگاه آنلاين به «شرق» مي‌گويد: «از برندهاي مختلفي دستگاه تصفيه هوا داريم. بستگي دارد كه شما براي چه كاري بخواهيد؟» اينطور كه آقاي مدير توضيح مي‌دهد، دستگاه‌هاي آنها ساخت كشورهاي سوييس، كانادا و كره است. در اين فروشگاه محصولات شامل دستگاه تصفيه هواي اتاق‌خواب، اتومبيل، يخچال، شخصي، فضاي ۲۵، ۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۵۰متري مي‌شود، به‌طور مثال دستگاه تصفيه هواي شخصي، دستگاه كوچكي است كه مي‌توان آن را به گردن آويخت. اين دستگاه در دو قيمت ۳۱هزارتومان و ۷۵هزارتومان به فروش مي‌رسد. از طرف ديگر، يك دستگاه تصفيه هواي «نئوتك» محصول كانادا و مناسب يك فضاي ۱۲متري، ۹۰هزارتومان و دستگاهي ديگر از همين مارك براي فضاي ۱۵۰متري، يك‌ميليون‌و۸۵۰هزارتومان قيمت دارد. مدير فروش در توضيح اين دستگاه مي‌گويد كه قادر است در عرض ۱۵دقيقه هواي محيط را تصفيه كند.
آقاي «هاشمي» فروشنده محصولات لوازم‌خانگي، يك دستگاه دايره‌اي شكل ۱۸۷گرمي را نشان مي‌دهد و مي‌گويد: «قيمتش ۲۹۰هزارتومان است و به درد يك فضاي ۱۵ تا ۲۰متري مي‌خورد. هم فيلتر هپا دارد و هم فيلتر كربن و هم… » توضيحات بعدي‌اش كمتر به گوش مشتري مي‌رسد؛ توضيح اينكه مثلا ذرات معلق و قارچ‌ها و ميكروب‌ها و گازهاي سمي را جذب و هوا را ميكروب‌زدايي و استريل مي‌كند. همه اينها توضيحاتي است كه بيشتر به درد بروشورهاي تبليغاتي مي‌خورد نه يك شهروند ناآشنا به ذرات تشكيل‌دهنده هواي آلوده و مرگباري كه هرروز در سطح شهر و حتي خانه خودش تنفس مي‌كند.
هركدام از اين توضيحات بارها براي هر محصول ديگري هم تكرار مي‌شود. آقاي هاشمي مي‌گويد قيمت‌ها بر اساس مارك و وزن دستگاه و مقدار فضايي كه پوشش مي‌دهد و حتي رنگ آنها، متفاوت است. دستگاه تصفيه هواي سامسونگ در دو قيمت ۹۸۰هزارتومان و همچنين يك‌ميليون‌و۴۵۰هزارتومان به فروش مي‌رسد. اولي مناسب فضاي ۳۸متري با وزن ۱۰كيلوگرم و دومي مناسب فضاي ۵۰متري با وزن ۱۴كيلوگرم موجود است. دستگاه هواي نئوتك ساخت كشور كانادا و مناسب فضاي ۸۰متري با وزني تقريبا شش‌كيلو، به قيمت يك‌ميليون‌تومان در بازار وجود دارد. از همين مارك و براي يك فضاي ۶۰متري، قيمت دستگاه ۷۰۰هزارتومان است. دستگاهي براي فضاي ۲۲متري با وزن يك‌كيلويي تنها ۳۰۰هزارتومان هزينه دارد. دستگاه تصفيه هواي پاناسونيك هم در دو قيمت يك‌ميليون‌و۵۰۰هزارتومان براي فضاي ۴۰متري و يك‌ميليون‌تومان براي فضاي ۲۶متري به فروش مي‌رسد. قيمت‌هاي دستگاه‌هاي ال‌جي تنوع بيشتري دارد. اين دستگاه‌ها از ۳۰۰هزارتومان تا دوميليون‌و۵۰۰هزارتومان قيمت دارند.
كارشناسان هيچ‌كدام از اين دستگاه‌ها را تاييد نمي‌كنند و به شهروندان هم توصيه مي‌كنند كه فريب اين تبليغات را نخورند. يوسف رشيدي، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا، با يك جمله «تاييد نمي‌كنيم» آب پاكي را روي دست فروشندگان و تبليغاتشان مي‌ريزد. به نظر او، اين موضوع اينقدر واضح است كه نيازي به توضيح زيادي ندارد. او مي‌گويد: «اگر برويد در سايت حفاظت محيط‌زيست آمريكا كه ما همه استانداردهايمان را از آنجا استخراج مي‌كنيم، مي‌بينيد كه چنين چيزي وجود ندارد و آنها هم تاييد نمي‌كنند. درواقع، در هيچ‌كجاي دنيا چنين چيزي وجود ندارد. بايد مبناي آلودگي هوا را از منبعش كنترل كنيم. ذراتي كه باعث آلودگي هوا مي‌شوند آنقدر ريز هستند كه با چنين فيلترهايي از ميان نمي‌روند.»
عاقبت مسوولان وزارت بهداشت هم به اين قضيه واكنش نشان داده‌‌اند. همين چندوقت پيش بود كه حسين كيوان، مديركل تجهيزات پزشكي وزارت بهداشت تاكيد كرد هيچ ماسك يا دستگاه تصفيه هواي مفيدي كه بتواند از عوارض آلودگي هوا بكاهد، نه‌تنها در ايران بلكه در هيچ جاي دنيا وجود ندارد و ساخته نشده است. خبرگزاري فارس گزارش داده كه كيوان گفته بود: «ذرات درشت موجود در هوا به‌طور طبيعي از مخاط بيني عبور نمي‌كنند و خطر چنداني ندارند اما آنچه خطرناك است، ذرات معلق ريز كوچك‌تر از ۲/۵ ميكرون است كه حتي از دستگاه تنفسي عبور مي‌كنند و با رسوب در دستگاه تنفسي موجب بروز بيماري‌هاي مختلف از جمله بيماري‌هاي ريوي مزمن مي‌شوند.»
او همچنين نه‌تنها استفاده از ماسك‌هاي N95 گرانقيمت را در كاهش آلودگي هوا بي‌تاثير دانسته بود كه گفته بود: «ماسك‌هايي كه در بازار وجود دارند و بيشتر شبيه ماسك‌هاي جراحي هستند و برخي از مردم از آن براي كاهش اثرات آلودگي هوا استفاده مي‌كنند، هيچ تاثيري در كاهش عوارض آلودگي هوا ندارند و حداكثر مي‌توانند جلو ذرات درشتي را كه از مخاط بيني هم عبور نمي‌كنند، بگيرند و در عمل فايده‌اي ندارند.»
هيتر گلخانه بخاري گلخانه اي
هيتر مرغداري چيست
جت هيتر صنعتي
تعريف كولر صنعتي